Yağda Çözünen Vitaminler
Yağda çözünen vitaminler, vücudumuz için hayati öneme sahip olan A, D, E ve K vitaminleridir. Bu vitaminler, yağ metabolizması bozulduğunda veya besinlerde yeterli yağ bulunmadığında vücutta yeterince emilemezler. Yağda çözünen vitaminler fazla alındıklarında özellikle karaciğerde depolanırlar. Bu nedenle eksiklik belirtileri, suda çözünen vitaminlere göre daha geç ortaya çıkar. Ancak aşırı alındıklarında vücutta birikerek zararlı etkilere yol açabilirler.
A Vitamini
A vitamini, besinlerle doğrudan alınabileceği gibi provitamin olarak da alınabilir. Provitamin A, bitkilerde bulunan turuncu renkli karoten maddesidir. Karoten, karaciğerde A vitaminine dönüştürülür. A vitamininin fazla miktarda alınması vücuda zararlı olabilir. A vitamininin önemli fonksiyonları şunlardır:- Görme pigmentlerinin yapısına katılır. Bu nedenle A vitamini eksikliğinde alacakaranlıkta görmeme durumu (gece körlüğü) veya kalıcı körlük ortaya çıkabilir.
- Büyüme, üreme, kemik ve diş gelişimi için gereklidir.
- Epitel doku yapımı ve gelişiminde görev alır. Derinin güneş ışınlarından korunmasında etkilidir.
- Enfeksiyonlara karşı direnci artırır.
D Vitamini
D vitamininin ön maddesi besinlerle vücuda alınır ve güneşin ultraviyole ışınları ile deride D vitaminine dönüştürülür. Bu vitamin ayrıca besinlerle doğrudan da alınabilir. D vitamininin önemli fonksiyonları şunlardır:- Kalsiyum ve fosforun ince bağırsaktan emilmesi için gereklidir.
- Kalsiyumun kemiklerde depo edilmesini sağlar.
Az güneş alan ülkelerde ve güneş ışığını doğrudan alamayan bireylerde D vitamini eksikliği görülür. D vitamini eksikliğinde kalsiyum ve fosfor emilimi yetersiz kaldığından, kemik ve diş yapılarında bozukluklar meydana gelir. Çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde osteomalazi gibi kemik hastalıkları ortaya çıkar. D vitamininin fazla alınması da zararlıdır, çünkü eklemlerin ve yumuşak dokuların kireçlenmesine neden olabilir.
E Vitamini
Günlük yiyeceklerde yeterli miktarda bulunduğundan eksiklik belirtilerine az rastlanır. Farelerle yapılan deneylerde bu vitamin eksikliğinin erkeklerde kısırlığa, dişilerde ise embriyo ölümlerine yol açtığı saptanmıştır. E vitamininin önemli fonksiyonları şunlardır:- A vitamini için koruyucu etkiye sahiptir.
- Oksijen ile bozulmayı önleyerek (antioksidan etki) hücrelerin ömrünü uzatır.
- Bağışıklık ve sinir sistemini güçlendirir.
K Vitamini
K vitamini, protrombin adı verilen ve kanın pıhtılaşmasında rol oynayan bir maddenin oluşumunu sağlar. K vitamini karaciğerde protrombinin meydana gelmesini sağladığından kanın pıhtılaşmasında rol oynar. Bağırsakta bulunan bakteriler bu vitamini sentezleyebilirler. Fazla miktarda antibiyotik alınması, sadece hastalık yapıcı bakterilerin değil, K vitamini sentezleyen bakterilerin de ölümüne yol açar. Bunun sonucunda da K vitamini yetersizliği ortaya çıkabilir.
|
