Çinko, 'Zn' olarak kısaltılan bir elementtir. Çinko, insanlarda karbonhidrat, protein, enerji üretimi, yağ metabolizmasında, doku sentezi ve embriyo gelişiminde önemli rolleri olan bir mineraldir.

Çinko eksikliği görülen çocuklarda fiziksel gelişimde eksiklik, iştahsızlık, kilo kaybı görülür ve ayrıca testislerin gelişimi bozulur. Büyüme ve gelişme çağındaki bebekler, çocuklar, gençler çinko eksikliğinin belirgin olarak gözlendiği önemli bir hasta grubudur. Çinko, hamilelikte bebeğin gelişiminde, emzirme döneminde de süt yapımında görev alır. Çinkonun en önemli görevlerinden biri de vücutta her türlü fonksiyonda görev alan ve enzim yapıları üzerine olan etkileridir. Çinko ile ilişkili olan üç yüzden fazla enzim vardır. Çinko eksikliğinde bu enzimlerin görevlerini tam olarak yapamaması büyüme ve gelişmede geriliğe sebep olur.

Büyüme ve gelişim ile yakından ilgili olan büyüme hormonunun yapılması için büyük önem teşkil eder. Tiroit hormonları, testosteron, insülin ve D vitamini de dolaylı olarak büyüme ve gelişmede rol alır. Çinko eksikliği, bu hormonların sentezini etkiler. D vitamini, kemik gelişimi için gereklidir. Bundan dolayı çinko eksikliğinin ilk belirtileri, üreme organlarındaki rahatsızlıklar ve gelişme geriliğidir. Bu durumda hastanın sperm sayısı azalır, kemik ve kas gelişimi etkilenir. Eğer kişilerde çinko eksikliği var ise çinko desteği işe yarayacaktır. Çinko desteğinin çocuklarda büyüme üzerine etkilerini inceleyen 25 çalışma, çinko tedavisinin kişilerde büyüme, ağırlık artışı üzerine önemli derecede etki ettiğini saptamıştır.

Erişkin bir insanda toplam çinko miktarı 2-3 gr civarındadır. Çinko alımı arttığı zaman, bağırsak atılımı aniden yükselir. İdrar yolu ile çinko kaybında ise büyük bir değişiklik olmaz. Bağırsaklar, çinko dengesinin kontrolü için önemli bir bölgedir. Çinko kısıtlamasının 15. gününden sonra bağırsak çinko atılımı %50 oranında azalır.

Özellikle istiridye ve et çinko bakımından zengin kaynaklardır. Hayvansal proteinlerden gelen çinkonun faydası daha fazladır. Toprakta bulunan çinko bitkiler için yeterlidir. Fakat killi, kireçli toprakta bitkiler gerekli çinkoyu yeteri kadar alamazlar. Ayrıca toprakta, çinkonun kolayca hareket etmesine ve çözülmüş şekilde kalmasına katkıda bulunan organik maddelerin az olmasından dolayı toprağa her yıl yüksek oranda fosfor içeren gübre verilir ise çinkonun emilimi azalır. Beslenme şekilleri tahıl ağırlıklı olan ve hayvansal besinleri çok az tüketen toplumlarda çinko eksikliği sağlık problemi yaratacak boyutlardadır. Türkiye'de beslenme şekli sebebiyle çinko eksikliği bakımından risk altındadır.

Yaşlı insanlarda, ciltte değişiklikler, bağışıklık sistemi bozuklukları, yaraların iyileşmesinde gecikme gibi belirtiler meydana gelir. Çiğneme ve yutma sorunları, bedensel ve ruhsal rahatsızlıklar, sık sık hastalanma, iştahsızlık, metabolizma değişiklikleri yaşlılarda çinko dengesini bozabilir.

Dünya nüfusunun üçte birini etkilemektedir. Gıda ve Tarım Örgütünün araştırmasına göre dünyada diyete bağlı çinko eksikliği %40 gibi önemsenmesi gereken bir değerdedir.

Artık giderek daha fazla önem teşkil eden vital elementlerden biri olan çinko; fiziksel ve zihinsel gelişme, büyüme, bağışıklık sistemi gibi en yaşamsal parametreleri etkiler. Hamilelerde çinko eksikliğinin yüksek oranda görülmesi, dikkat edilmesi gereken önemli bir durumdur. Bu eksiklik düşük ve doğumsal sakatlık gibi önemli sonuçlara doğurabilir. Emzirme dönemi de çinko eksikliğine hassas diğer bir dönemdir. Çinko, çocukta zekâ gelişiminden bağışıklığa kadar birçok metabolik olayda önemli rol oynar.

Çinko içeren besinler arasında şunlar bulunmaktadır:

Çinko eksikliği belirtilerini ve tedavi yöntemlerini anlamak, sağlıklı bir yaşam için önemlidir. Çinko takviyeleri ve çinko yönünden zengin besinler tüketmek, eksikliklerin önlenmesine ve giderilmesine yardımcı olabilir.