Hidroksi Vitamin D, vücutta önemli işlevleri olan yağda çözünen bir vitamindir. D Vitamininin görevleri arasında kemik ve bağırsaklardan kalsiyum emilimini sağlamak, kemiklerde mineralizasyonu artırmak ve kemik erimesini engellemek bulunmaktadır. D vitamini, iki şekilde elde edilir. İlk yol, ciltte bulunan öncü maddenin güneş ışınları etkisiyle başka bir forma dönüşmesi ve emilimiyle başlar. Bu süreç daha sonra karaciğerde ve ardından böbrekte aktif metabolit duruma gelmesiyle sonuçlanır. Diğer yol ise diyetle D vitamini öncü maddesinin alınması ve yine aynı biçimde aktif formuna dönüşümüdür. Gıdalardan alınan kalsiyumun bağırsaklardan emilmesi için D vitaminine ihtiyaç vardır.

İnsan bedeninde D vitamini durumu, 25-hidroksivitamin D (25-OH D) seviyesiyle değerlendirilir. Serum 25-OH D düzeyi, güneş ışığına maruz kalma süresi, yaşanılan yerin deniz seviyesinden yüksekliği, cilt pigmentasyonu, yaş ve gıdalarla alınan D vitamini miktarına göre değişir. Bu etkenlere bağlı değişiklikler göstermekle birlikte, genel olarak yetişkinlerde paratiroid hormon (PTH) yükselmesine sebep olmayacak 25-OH D seviyesi olan 30 ng/ml eşik değer olarak kabul edilir. 30 ng/ml altındaki değerler yetersiz/düşük, 10 ng/ml altındaysa eksiklik olarak kabul edilmektedir.

D vitamini, güneş ışınlarının etkisiyle ciltte oluşur. Günlük D vitamini gereksinimi; yüz, kollar ve bacakların 20 dakika güneş ışığına maruz kalmasıyla karşılanabilir. Gerekli güneş ışığı miktarı, bireyin yaşı, deri rengi, maruz kalma süresi ve varsa diğer tıbbi problemlere göre değişir. D vitaminin ciltte yapımı, insanlar yaşlandıkça giderek azalır. Deri rengi koyu olan bireylerde, yeterli D vitamininin ciltte oluşması için, özellikle kış aylarında uzun süreli güneş ışığına gereksinim duyulur.

D vitaminin ikinci önemli kaynağı gıdalardır. Bazı gıdalarda D vitamini doğal olarak bulunur. Tereyağı, süt, yulaf, sıvı yağlar, karaciğer, tatlı patates, yumurta sarısı ve özellikle yağlı deniz balıklarından somon, sardalya ve ton balığı gibi besinlerde bulunur. Bitkilerden ısırgan otu, maydanoz ve yoncada da D vitamini mevcuttur. Bazı ülkelerde ekmek, tahıllar, süt ve süt ürünleri D vitamini ile zenginleştirilmektedir. Türkiye'de henüz böyle bir uygulama yoktur.

Yüz, kollar, eller veya bacakların haftada en az iki kez 10-15 dakika güneş ışığında kalmaları optimal serum vitamin D düzeylerini sağlar. Güneş koruyucularının kullanımı vitamin D sentezini azaltır. Yağlı balıklar, yumurta sarısı vitamin D'den zengindir. Gıda hazırlama esnasında vitamin D kaybına sebep olan en önemli pişirme biçimi, bitkisel yağlarla kızartmadır. Bireylerde ileri bir vitamin D eksikliği varsa, bireyler 50,000 IU/haftada bir D vitamini, 6-8 haftalık bir tedaviye alınır ve serum 25OHD seviyelerinin normal düzeylerine ulaştırılması amaçlanır.

Hidroksi vitamin D'nin önemi sadece kemik sağlığıyla sınırlı değildir. Aynı zamanda bağışıklık sistemi fonksiyonlarında, kardiyovasküler sağlıkta ve bazı kronik hastalıkların önlenmesinde de önemli rol oynar. D vitamini eksikliği, depresyon, diyabet ve bazı kanser türleri ile ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle, yeterli D vitamini alımının sağlanması overall sağlık için kritik öneme sahiptir.