Vitaminler ve Görevleri Nelerdir?

Vitaminler ve Görevleri

Vitaminler, vücudumuzun normal işlevlerini yerine getirebilmesi için gerekli olan organik maddelerdir. Kalori içermezler ve vücutta yeterince sentezlenemedikleri ya da hiç sentezlenemedikleri için dışarıdan besinlerle alınmaları gerekmektedir. Vücudun vitamin ihtiyacı miligram (mg) gibi küçük değerlerdedir.

Vitaminler olmadan birçok yaşamsal fonksiyon gerçekleştirilemeyeceğinden, vitaminlerin insan vücudu için önemi tartışılmazdır. Bu nedenle, vitamin eksikliği yaşamamak ve sağlıklı bir vücuda sahip olmak için dengeli ve sağlıklı beslenmede vitaminlerin önemi büyüktür. Vitaminler, vücutta birçok fiziksel işlevin sürdürülmesi için gereklidir. Çok sayıda enzim reaksiyonunda koenzim veya kofaktör olarak görev alırlar. Bunun yanı sıra antioksidan etkileri vardır. Bazı vitaminler de hormon olarak etki ederler. Vitaminler, çözünme özelliklerine göre yağda eriyen vitaminler ve suda eriyen vitaminler olarak ikiye ayrılır.

Yağda Eriyen Vitaminler

Yağda eriyen vitaminler A, D, E ve K vitaminleridir ve bu vitaminler vücutta depolanabilir. Bu vitaminler şunlardır:

A Vitamini: Normal görme ve karanlığa adaptasyonda, sağlıklı cilt, saç, diş ve diş etlerinde önemlidir. A vitamini eksikliğinde gece körlüğü gibi önemli bozukluklar ortaya çıkar. Deride kurumalar ve döküntüler görülür. A vitamini büyüme, kemik ve diş gelişiminde önemli rol oynar. Balık, karaciğer, yumurta sarısı, tereyağı, peynir, domates, havuç, çilek ve yeşil sebzeler A vitamini açısından zengindir.
D Vitamini: Kuvvetli diş ve kemikler için gereklidir. Eksikliğinde kemik deformasyonları görülür. D vitamininin ön maddesi besinlerle vücuda alınır ve bu ön maddeler güneş ışınlarıyla D vitaminine dönüşür. D vitamini balık yağıyla doğrudan alınabilir. D vitamini, kalsiyum ve fosforun emilmesini ve kemiklerde depolanmasını sağlar. Balık, karaciğer, süt ve süt ürünleri, tereyağı ve yumurta D vitamini açısından zengindir.
E Vitamini: Kuvvetli antioksidan özelliği ile hücre yıpranmasını ve yaşlanmayı yavaşlatır. Kalp ve damar hastalıkları riskini azaltır. Günlük yiyeceklerde bolca bulunduğundan eksikliği nadiren görülür. Deri sağlığını korur. E vitamini yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, tahıllar, et, süt ve bitkisel yağlarda bolca bulunur.
K Vitamini: Kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynar. Eksikliğinde kanamaların durmaması veya geç durması gibi sorunlar ortaya çıkar. K vitamini, yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, yumurta ve süt ürünlerinde bulunur.

Suda Eriyen Vitaminler

Suda eriyen vitaminler ise B sınıfı vitaminler ve C vitaminidir. Bu vitaminler vücutta gerektiği kadar depolanmadığı için besinler yoluyla düzenli olarak alınmaları gerekmektedir. Bu vitaminler şunlardır:

B1 (Tiamin): Kalp, sinir sistemi ve kasların normal fonksiyonu için gereklidir. Eksikliğinde sindirim bozuklukları, aşırı duyarlılık (iritabilite), iştahsızlık gibi bozukluklar ortaya çıkabilir.
B2 (Riboflavin): Sağlıklı cilt ve iyi görme için gereklidir. Eksikliğinde beden direnci düşer, dudak çatlakları, ağızda yaralar, egzama gibi cilt bozuklukları görülür.
B3 (Niasin): Merkezi sinir sistemini destekler. Eksikliğinde farklı sinir sağlığı sorunları ve deri hastalıkları ortaya çıkabilir.
B5 (Pantotenik Asit): Sinir sistemi, deri ve saç sağlığı için gereklidir.
B6 (Piridoksin): Sinir sisteminin düzenli çalışmasına yardımcıdır. Hormonların fonksiyonlarında rol oynar. Eksikliğinde gelişim geriliği, cilt bozuklukları, sinir bozuklukları görülür.
B12 (Kobalamin): Kırmızı kan hücrelerinin ve kemik iliğinin oluşumu ile sinir sisteminin normal fonksiyonlarını sürdürebilmesi için gereklidir. Eksikliğinde anemi ve yorgunluk ortaya çıkabilir.
Folik Asit: Hücrenin yapı taşlarının, kırmızı kan hücrelerinin ve sinir dokularının oluşumunda etkilidir. Hamilelikte görülebilen kansızlığın en büyük nedeni folik asit eksikliğidir. Folik asit ihtiyacı çocuk gelişimi için tahmini olarak 3 kat artar. Eksikliğinde anemi ve hamilelikte bebeklerde gelişim bozuklukları söz konusudur.
C Vitamini: Bağışıklık sistemini destekler. Kemiklerin, dişlerin ve kan damarlarının sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Eksikliğinde beden direncinin düşmesi, diş eti kanaması ve skorbüt hastalığı ortaya çıkar. Diş ve diş eti sağlığı için gereklidir. Vücudun mikroplara karşı dirençli olmasında etkilidir. Portakal, mandalina, maydanoz, çilek, kuşburnu, lahana ve domates C vitamini açısından zengin besinlerdir.