Demir Vitamini Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Demir, tüm vücut hücre ve dokuları için gerekli olan hayati bir mineraldir. Ana görevi, kanda hemoglobin ve kaslarda miyoglobinin bir parçası olarak oksijeni taşımaktır. Kırmızı kan hücrelerinde yeteri oranda demir olmadığında demir eksikliğine bağlı anemi yaşanır. Demir eksikliğine bağlı anemi, gebelik dönemi, demir bakımından yetersiz beslenme ve kan kaybı gibi durumlarda meydana gelir. Demir eksikliği nedeniyle en sık yaşanan belirtiler şunlardır:

Kansızlık
Nefes darlığı
Baş ağrısı
Enerji azlığı
Yorgunluk ve halsizlik
Dilde kızarıklık
Uyku problemleri
Ağrı
Kırılgan ve solgun saçlar
Çarpıntı
Karın ağrısı
İştah kaybı
Bağışıklık sisteminin zayıflaması
Soluk cilt
Baş dönmesi

Demir bakımından zengin gıdalar günlük beslenme diyetine eklenerek demir ihtiyacı yeterince karşılanabilir.

Günlük Demir İhtiyacı Ne Kadardır?

Demir hem bitkisel hem de hayvansal gıdalar yolu ile karşılanabilir. Günlük gerek duyulan demir ihtiyacı, anemi, gebelik ve demir eksikliğine yol açan farklı hastalıklar yoksa şu şekildedir:

7-12 aylık bebeklerde 11 mg.
1-3 yaş arası bebeklerde 7 mg.
4-8 yaş arası çocuklarda 10 mg.
9-13 yaş arası çocuklarda 8 mg.
14-18 yaş arası erkek çocuklarda 11 mg.
14-18 yaş arası kız çocuklarda 15 mg.
19 yaş ve üzeri yetişkin kadınlarda 18 mg.
19-50 yaş üzeri yetişkin erkeklerde 8 mg.
50 yaş üzerinde 8 mg.
Gebelik döneminde 27 mg.
Emzirme döneminde ise 9-10 mg kadardır.

Demir Eksikliği Nasıl Tespit Edilir?

Bazı şikâyetler nedeniyle doktora başvurulduğunda doktor demir eksikliğini tespit etmek için kan testine ihtiyaç duyar. Fakat demir eksikliğini tam olarak tespit edebilmek için kan testi tek başına yeterli olmayabilir. Demir eksikliğini tespit edebilmek için şu tetkiklere ihtiyaç duyulabilir:

Hemoglobin testi ile kanda oksijen taşıyan hemoglobin sayımı yapılır.
Hematokrit testi kırmızı kan hücrelerini ölçmek için yapılabilir.
Tam kan sayımı ile kan hücre sayısı kontrol edilir.
Artan kırmızı kan hücresi üretimini kontrol etmek için Transferrin reseptör uygulanır.

Fazla Demirin Zararı Var Mıdır?

Fazla demir 6 yaş altı çocuklarda zehirlenmeye neden olabilir. Demir içeren besinlerin çocuğa fazla verilmesi akut zehirlenmeye yol açabilir. Bu durum çocuk için oldukça ciddi bir durumdur ve hemen doktora başvurulmalıdır. Demir nedeniyle ortaya çıkan zehirlenme besinin tüketiminden 1-6 saat sonra ortaya çıkmaya başlar. Mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, nabız atışının hızlı olması, kabızlık, uyuşukluk hali, ateş, nefes darlığı, kan basıncının düşmesi yaşanabilecek belirtiler arasında yer alır. Aynı zamanda demir zehirlenmesi böbrek, sinir sistemi, ciğer, kalp ve damar gibi organları da olumsuz etkileyebilir. Yaşanan belirtiler mide, karaciğer ve sinir sisteminde 15-45 gün kadar sürebilir.

Demir İçeren Besinler Nelerdir?

Aşağıda liste şeklinde verilen besinler demir bakımından zengin içeriğe sahiptir. Bu besinler düzenli tüketildiğinde demir eksikliği yaşanmaz. Fakat anemi, gebelik gibi özel durumlarda doktora başvurularak demir takviyesi alınabilir. Listede yer alan bazı gıdalar hipertansiyon, diyabet, kolesterol gibi rahatsızlığı olan kişiler için uygun olmayabilir. Bu tür sağlık sorunu yaşayan kişilerin mutlaka doktora başvurması gerekir.

Sığır ciğeri
Kuzu eti
Ton balığı
İstiridye
Karides
Ördek eti
Yulaf
Barbunya
Bezelye
Patates
Ispanak
Haşlanmış soya fasulyesi
Yulaf
Sakatat
İrmik
Pekmez
Mercimek
Tavuk ciğeri
Nohut
Kabak çekirdeği
Kabak
Kuru fasulye
Kuru erik
Domates
Kepekli ekmek
Çekirdeksiz kuru üzüm
Kaju
Börülce

Demir Takviyesi ve Kullanımı

Demir eksikliği durumunda doktor tavsiyesi ile demir takviyesi alınabilir. Demir takviyeleri genellikle tablet, kapsül veya sıvı formda bulunur. Demir takviyeleri, yemeklerle birlikte veya yemeklerden sonra alınmalıdır. C vitamini, demirin emilimini artırdığı için demir takviyeleri ile birlikte C vitamini içeren gıdalar tüketmek faydalı olabilir. Ancak, demir takviyeleri bazı kişilerde mide rahatsızlıklarına neden olabilir, bu nedenle doktorun önerdiği dozda ve şekilde kullanılmalıdır.

Sonuç

Demir, vücut için hayati öneme sahip bir mineraldir ve eksikliği ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Günlük beslenme düzenine demir bakımından zengin gıdalar eklemek, demir ihtiyacını karşılamada önemli bir adımdır. Demir eksikliği durumunda ise doktor kontrolünde demir takviyeleri kullanılabilir. Fazla demirin de zararları olabileceği unutulmamalı ve demir takviyeleri doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.